Virus Corona là gì?
Câu hỏi
Virus Corona xuất phát từ thành phố Vũ Hán của Trung Quốc, giờ đã trở thành đại dịch gây viêm phổi trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam do chính virus này gây ra. Vậy virus Corona là gì? Làm sao để phân biệt và nhận biết virus Corona Vũ Hán? Cách để phòng chống virus Corona hiệu quả nhất?
trong tiến trình
0
Y tế & Sức khỏe
4 năm
2020-01-31T18:24:46+07:00
2020-01-31T18:24:46+07:00 6 Câu trả lời
642 lượt xem
0
Câu trả lời ( 6 )
Coronavirus, cũng được gọi là virus corona, là một nhóm gồm các loại virus thuộc phân họ Coronavirinae trong Họ Coronaviridae, theo Bộ Nidovirales. Coronavirus gây bệnh ở các loài động vật có vú, bao gồm cả con người và chim. Ở người, virus gây nhiễm trùng đường hô hấp thường là nhẹ nhưng trong trường hợp ít gặp có thể gây tử vong.
Coronavirus là virus bao bọc với hệ gen ARN sợi đơn chiều dương và với một nucleocapsid đối xứng xoắn ốc. Kích thước bộ gen của coronavirus khoảng từ 26 đến 32 kilo base pair, lớn nhất đối với virus RNA.
Tên “coronavirus” có nguồn gốc từ tiếng Latin corona, có nghĩa là vương miện hoặc hào quang, và đề cập đến sự xuất hiện đặc trưng của virion dưới kính hiển vi điện tử (E. M.) với một rìa lớn, tạo thành một hình ảnh như vương miện hoàng gia hoặc vành nhật hoa. Hình thái học này được tạo ra bởi các peplomers tăng đột biến của virus, là các protein cư trú trên bề mặt của virus và xác định ái vật chủ.
Protein đóng góp vào cấu trúc tổng thể của tất cả các coronavirus là spike (S), envelope (E), membrane (M) và nucleocapsid (N)). Trong trường hợp cụ thể của coronavirus SARS, một miền liên kết thụ thể xác định trên S làm trung gian sự gắn kết của virus với thụ thể tế bào của nó, enzyme chuyển đổi angiotensin 2 (ACE2).). Siêu vi khuẩn coronavirus (đặc biệt là các thành viên của nhóm con Betacoronavirus A) cũng có một loại protein giống như gai ngắn hơn gọi là hemagglutinin esterase (ANH).
Coronavirus thường gây ra các triệu chứng cảm lạnh thông thường, nhiễm trùng mũi, xoang hoặc cổ họng và lây lan qua hắt hơi, ho. Tuy nhiên, nó có thể dẫn đến các bệnh hô hấp nghiêm trọng hơn ví dụ như hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và gây tử vong.
Lịch sử
Virus corona được phát hiện vào những năm 1960; Những người đầu tiên được phát hiện là virus viêm phế quản truyền nhiễm ở gà và 2 loại virus từ khoang mũi của bệnh nhân bị cảm lạnh thông thường được đặt tên là coronavirus 229E ở người và coronavirus OC43 ở người. Các thành viên khác của họ virus này đã được xác định, bao gồm SARS-CoV năm 2003, HCoV NL63 năm 2004, HKU1 năm 2005, MERS-CoV năm 2012 và 2019-nCoV năm 2019; hầu hết trong số này đã có mặt trong các dịch bệnh nhiễm trùng đường hô hấp nghiêm trọng, mặc dù hiếm khi.
Vào ngày 31 tháng 12 năm 2019, một chủng coronavirus mới được ký hiệu là 2019-nCoV, đã được báo cáo tại thành phố Vũ Hán của Trung Quốc và đã gây ra một vụ dịch nghiêm trọng tại đó, sau đó lan sang các nơi khác trên giới. Đến ngày 31 tháng 1 năm 2020, có 213 trường hợp tử vong đã được báo cáo và 2,877 trường hợp được xác nhận. Chủng virus tại Vũ Hán đã được xác định là một chủng mới của dạng β CoV từ nhóm 2B với độ tương tự di truyền ~ 80% so với SARS-CoV, chủng vừa mới được WHO đặt tên là 2019-nCoV. Virus này bị nghi ngờ là có nguồn gốc từ các động vật hoang dã như rắn và dơi, được lây lan do việc buôn bán tại chợ hải sản Hoa Nam Vũ Hán.
Bùng phát bệnh dịch tại Trung Quốc
Vào tháng 12 năm 2019, một loại coronavirus mới được gọi là 2019-nCoV gây nên dịch bệnh viêm phổi, bắt nguồn từ thành phố Vũ Hán của Trung Quốc và lan rộng sang một số nơi khác.
Tiến hóa
Tổ tiên chung gần đây nhất của coronavirus đã được giả định ở khoảng thời gian 8000 TCN. Thực tế chúng có thể đã tồn tại từ trước đó rất lâu.
Một ước tính khác đặt tổ tiên chung gần đây nhất (MRCA) của tất cả các coronavirus vào khoảng 8100 BCE. MRCA của Alphacoronavirus, Betacoronavirus, Gammacoronavirus và Deltacoronavirus đã được giả định ở khoảng 2400 TCN, 3300 TCN, 2800 TCN và 3000 TCN. Dường như dơi và chim, động vật có xương sống có máu nóng, là vật chủ lý tưởng cho nguồn gen coronavirus (với dơi là Alphacoronavirus và Betacoronavirus, và chim là Gammacoronavirus và Deltacoronavirus).
Coronavirus bò và coronavirus đường hô hấp chó có chung họ hàng từ một tổ tiên chung vào năm 1951. Bovine coronavirus và coronavirus OC43 của con người đã chuyển hướng vào năm 1899. Bovine coronavirus chuyển hướng từ các loài coronavirus ở ngựa vào cuối thế kỷ 18.
Một ước tính khác cho thấy rằng coronavirus OC43 lây bệnh cho con người đã chuyển hướng từ coronavirus của bò vào năm 1890.
MRCA của coronavirus OC43 ở người đã có từ những năm 1950.
Hội chứng hô hấp Trung Đông coronavirus, mặc dù có liên quan đến một số loài dơi, dường như xuất phát từ một loại coronavirus đã tiến hóa từ những thế kỷ gần đây.
Các coronovirus dơi liên quan chặt chẽ nhất và coronavirus SARS chuyển hướng vào năm 1986.
Một con đường tiến hóa của virus SARS và mối quan hệ nhạy bén với dơi đã được đề xuất. Các tác giả cho rằng các coronavirus đã được liên kết với dơi trong một thời gian dài và tổ tiên của virus SARS đã lây nhiễm lần đầu tiên các loài thuộc chi Hipposideridae, sau đó lây lan sang các loài thuộc họ Rholophidae và sau đó đến cầy hương, cuối cùng lây sang người.
Alpaca coronavirus và coronavirus 229E ở người đã tiến hóa trước năm 1960.
Các coronavirus NL63 của người và một coronavirus ở loài dơi đã có chung tổ tiên vào khoảng 563-822 năm trước.
Nhân rộng
Chu kỳ lây nhiễm của coronavirus
Sau khi virus này xâm nhập vào tế bào, hạt virus không được bao bọc và bộ gen RNA được gửi vào tế bào chất.
Bộ gen RNA coronavirus có bọc 5 methyl và đuôi 3′polyadenylated. Điều này cho phép RNA gắn vào ribosome để dịch mã.
Các loại coronavirus cũng có một protein được gọi là bản sao được mã hóa trong bộ gen của nó, cho phép bộ gen của virus RNA được sao chép thành các bản sao RNA mới bằng cách sử dụng máy móc của tế bào chủ. Bản sao là protein đầu tiên được tạo ra; một khi gen mã hóa bản sao được dịch, quá trình dịch bị dừng bởi một codon dừng. Điều này được gọi là bảng điểm lồng nhau. Khi mRNA bảng điểm chỉ mã hóa một gen, đó là loại virus monocistronic. Một protein phi cấu trúc coronavirus cung cấp thêm độ trung thực cho việc sao chép vì nó có chức năng đọc lại, mà các enzyme RNA polymerase phụ thuộc RNA thường thiếu.
Bộ gen RNA được sao chép và một polyprotein dài được hình thành, trong đó tất cả các protein được gắn vào. Các coronavirus có một protein phi cấu trúc – một protease – có khả năng tách các protein trong chuỗi. Đây là một hình thức kinh tế di truyền cho virus, cho phép nó mã hóa số lượng gen lớn nhất trong một số lượng nhỏ nucleotide.
Coronavirus ở người
Có bảy chủng coronavirus trên người đã được biết tới:
1) Vi rút coronavirus 229E ở người (HCoV-229E)
2) Vi rút coronavirus OC43 (HCoV-OC43)
3)SARS-CoV
4) Vi rút coronavirus ở người NL63 (HCoV-NL63, coronavirus New Haven)
5) Vi rút coronavirus ở người HKU1
6) Hội chứng hô hấp Trung Đông do coronavirus (MERS-CoV), trước đây gọi là coronavirus mới 2012 và HCoV-EMC.
7) Coronavirus mới (2019-nCoV), còn được gọi là viêm phổi Vũ Hán hoặc coronavirus Vũ Hán. (‘Mới’ trong trường hợp này có nghĩa là mới được phát hiện hoặc mới được bắt nguồn và là một tên giữ chỗ).
Sau bùng phát lớn của các vụ dịch SARS năm 2003, các nhà virus học đã có một mối quan tâm mới đối với các coronavirus. Trong nhiều năm, các nhà khoa học chỉ biết về hai loại coronavirus ở người (HCoV-229E và HCoV-OC43). Việc phát hiện ra SARS-CoV đã bổ sung một loại coronavirus thứ ba ở người.
Đến cuối năm 2004, ba phòng thí nghiệm nghiên cứu độc lập đã báo cáo về việc phát hiện ra một loại coronavirus thứ tư ở người. Nó đã được các nhóm nghiên cứu khác nhau đặt tên là NL63, NL và New Haven coronavirus. Ba phòng thí nghiệm liên quan vẫn còn tranh luận về việc ai phát hiện ra virus đầu tiên và ai có quyền đặt tên cho nó.
Đầu năm 2005, một nhóm nghiên cứu tại Đại học Hồng Kông đã báo cáo tìm thấy một loại coronavirus thứ năm ở hai bệnh nhân bị viêm phổi. Họ đặt tên cho nó là Human coronavirus HKU1.
Vụ dịch viêm phổi Trung Quốc năm 2019–2020 bắt nguồn từ một loại coronavirus mới được WHO ký hiệu là 2019-nCoV, xảy tại thành phố Vũ Hán của tỉnh Hồ Bắc và dần dần lan rộng sang các vùng khác ở Trung Quốc cũng như các quốc gia khác.
Coronavirus ở động vật
Virus corona đã được công nhận là nguyên nhân gây bệnh lý trong thú y từ đầu những năm 1970. Ngoại trừ viêm phế quản truyền nhiễm gia cầm, các bệnh liên quan chủ yếu tại đường ruột.
Bệnh do coronavirus ở động vật
Coronavirus chủ yếu lây nhiễm đường hô hấp trên và đường tiêu hóa của động vật có vú và chim. Hiện tại có bảy chủng coronavirus đã biết lây nhiễm cho người. Coronavirus được cho là gây ra một tỷ lệ đáng kể của tất cả các bệnh cảm lạnh thông thường ở người lớn và trẻ em. Virus corona gây cảm lạnh với các triệu chứng chính, ví dụ như sốt, adenoids sưng họng, ở người chủ yếu vào mùa đông và đầu mùa xuân. Vi rút coronavirus có thể gây viêm phổi, viêm phổi do virus trực tiếp hoặc viêm phổi do vi khuẩn thứ phát và viêm phế quản, viêm phế quản do virus trực tiếp hoặc viêm phế quản do vi khuẩn thứ cấp. Virus coronavirus được công bố rộng rãi được phát hiện vào năm 2003, SARS-CoV gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS), có một mầm bệnh độc đáo vì nó gây ra cả nhiễm trùng đường hô hấp trên và dưới. Tầm quan trọng và tác động kinh tế của coronavirus là tác nhân gây cảm lạnh thông thường rất khó đánh giá bởi vì, không giống như rhovovirus (một loại virus cảm lạnh thông thường khác), coronavirus ở người rất khó nuôi cấy trong phòng thí nghiệm.
Coronavirus cũng gây ra một loạt các bệnh ở động vật trang trại và vật nuôi được thuần hóa, một số trong đó có thể nghiêm trọng và là mối đe dọa cho ngành nông nghiệp. Ở gà, virus viêm phế quản truyền nhiễm (IBV), một loại coronavirus, không chỉ nhắm vào đường hô hấp mà còn cả đường tiết niệu. Virus có thể lây lan đến các cơ quan khác nhau trên khắp cơ thể gà. Coronavirus kinh tế quan trọng của động vật trang trại bao gồm lợn coronavirus (lây viêm dạ dày ruột coronavirus, TGE) và coronavirus bò, mà cả hai kết quả trong tiêu chảy ở gia súc non. Feline coronavirus: hai dạng, coronavirus ruột là một mầm bệnh có ý nghĩa lâm sàng nhỏ, nhưng đột biến tự phát của virus này có thể dẫn đến viêm phúc mạc do nhiễm trùng (FIP), một bệnh có tỷ lệ tử vong cao. Tương tự, có hai loại coronavirus lây nhiễm chồn sương: coronavirus ruột chồn gây ra một hội chứng rối loạn tiêu hóa được gọi là viêm ruột epizootic (ECE), và một phiên bản hệ thống gây chết người nhiều hơn (như FIP ở mèo) (FSC).[32] Có hai loại canine coronavirus (CCoV), một loại gây ra bệnh đường tiêu hóa nhẹ và một loại đã được phát hiện gây ra bệnh hô hấp. Virus viêm gan chuột (MHV) là một loại coronavirus gây ra một bệnh dịch chuột gây bệnh dịch với tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt là trong số các đàn chuột trong phòng thí nghiệm.
Một loại coronavirus ở loài dơi liên quan đến virus HKU2 được gọi là hội chứng tiêu chảy cấp lợn coronavirus (SADS-CoV) gây tiêu chảy ở lợn.
Trước khi phát hiện ra SARS-CoV, MHV là loại coronavirus được nghiên cứu tốt nhất cả in vivo và in vitro cũng như ở cấp độ phân tử. Một số chủng MHV gây ra viêm não demyelinating tiến triển ở chuột đã được sử dụng như một mô hình murine cho bệnh đa xơ cứng. Những nỗ lực nghiên cứu đáng kể đã được tập trung vào việc làm sáng tỏ cơ chế bệnh sinh của virus coronavirus động vật này, đặc biệt là bởi các nhà virus học quan tâm đến các bệnh thú y và bệnh động vật.
Các dịch bệnh nghiêm trọng do coronavirus
Hội chứng hô hấp cấp tính nặng
Năm 2003, sau khi bùng phát hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) đã bắt đầu từ năm trước ở châu Á và các trường hợp thứ phát ở nơi khác trên thế giới, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra một thông cáo báo chí nói rằng một loại coronavirus mới được xác định bởi một số lượng phòng thí nghiệm là tác nhân gây bệnh SARS. Virus được đặt tên chính thức là SARS coronavirus (SARS-CoV).
Hơn 8.000 người bị nhiễm bệnh này, khoảng 10% trong số họ đã chết.
Hội chứng hô hấp Trung Đông
Vào tháng 9 năm 2012, một loại coronavirus mới đã được xác định, ban đầu được gọi là Novel Coronavirus 2012, và bây giờ được đặt tên chính thức là coronavirus hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS-CoV).
Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra một cảnh báo toàn cầu ngay sau đó. Bản cập nhật của WHO vào ngày 28 tháng 9 năm 2012 tuyên bố rằng virus dường như không dễ dàng truyền từ người sang người. Tuy nhiên, vào ngày 12 tháng 5 năm 2013, một trường hợp lây truyền từ người sang người ở Pháp đã được Bộ Xã hội và Y tế Pháp xác nhận. Ngoài ra, các trường hợp lây truyền từ người sang người đã được Bộ Y tế tại Tunisia báo cáo. Hai trường hợp được xác nhận liên quan đến những người dường như đã mắc bệnh từ người cha quá cố của họ, người bị bệnh sau chuyến thăm Qatar và Ả Rập Saudi. Mặc dù vậy, có vẻ như virus gặp khó khăn khi lây lan từ người sang người, vì hầu hết các cá nhân bị nhiễm bệnh không lan truyền virus này.
Đến ngày 30 tháng 10 năm 2013, đã có 124 trường hợp và 52 người chết ở Ả Rập Saudi. Sau khi Trung tâm y tế Erasmus của Hà Lan giải trình tự virus, virus này đã được đặt tên mới là Trung tâm y tế Human coravavirus Erasmus (HCoV-EMC). Tên cuối cùng của virus là coronavirus hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS-CoV).
Vào tháng 5 năm 2014, hai trường hợp nhiễm MERS-CoV duy nhất của Hoa Kỳ đã được ghi nhận, cả hai xảy ra ở những nhân viên chăm sóc sức khỏe làm việc ở Ả Rập Saudi và sau đó đi du lịch đến Hoa Kỳ đã được điều trị ở Indiana và một ở Florida. Cả hai cá nhân này đã được nhập viện tạm thời và sau đó xuất viện.
Vào tháng 5 năm 2015, một vụ dịch MERS-CoV đã xảy ra ở Hàn Quốc, khi một người đàn ông đi du lịch đến Trung Đông, đã đến 4 bệnh viện khác nhau trong khu vực Seoul để điều trị bệnh. Điều này gây ra một trong những vụ dịch MERS-CoV lớn nhất bên ngoài Trung Đông.
Tính đến tháng 12 năm 2019, 2.468 trường hợp nhiễm MERS-CoV đã được xác nhận bằng các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm, 851 trong số đó là tử vong, tỷ lệ tử vong khoảng 34,5%.
Viêm phổi Vũ Hán năm 2019–20 (2019-nCoV)
Dịch viêm phổi bắt đầu vào giữa tháng 12 năm 2019 tại thành phố Vũ Hán, miền Trung Trung Quốc, khi một nhóm người bị bệnh viêm phổi nhưng không rõ nguyên nhân, liên quan chủ yếu đến những người buôn bán làm việc tại Chợ hải sản Hoa Nam, chợ chuyên bán động vật hoang dã sống. Các nhà khoa học Trung Quốc sau đó đã tìm thấy một chủng loại coronavirus chưa từng biết đến trước đó, được WHO ký hiệu là 2019-nCoV. Loại coronavirus mới phát hiện này có bộ gen giống ít nhất 70% với virus gây ra dịch SARS năm 2003 (SARS-CoV).
(Nguồn: Wikipedia)
Coronavirus mới (2019-nCoV)
Coronavirus mới, ký hiệu bởi WHO là 2019-nCoV, còn được gọi là virus corona/ coronavirus Vũ Hán, viêm phổi Vũ Hán, virus viêm phổi chợ Hoa Nam Vũ Hán, vì nguyên do trường hợp bệnh viêm phổi gây ra bởi virus ở Vũ Hán, bắt đầu xuất hiện và lây lan từ cuối năm 2019. Vào ngày 12 tháng 01 năm 2020, nó được Tổ chức Y tế Thế giới đặt tên. Virus mới này là một loại virus corona ARN liên kết đơn chính nghĩa. Trong khoảng thời gian sự bùng phát bệnh viêm phổi do virus corona kiểu mới năm 2019–20, nhân viên nghiên cứu đã phát hiện một virus này sau khi tiến hành đo lường kiểm tra axít nuclêíc và dò tra trình tự bộ gen ở mẫu vật tiêu bản của người bệnh dương tính với viêm phổi.
Virus corona đã biết đủ gây ra cảm mạo cùng với các bệnh tật khá nghiêm trọng như Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) và Hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS). Virus Corona kiểu mới là phân dạng virus của virus corona mà từ trước tới nay chưa bao giờ phát hiện ở trong cơ thể người.
Tháng 12 năm 2019 tới nay, thành phố Vũ Hán của tỉnh Hồ Bắc liên tục trông coi tra xét bệnh cúm trải rộng và bệnh tật tương quan, phát hiện nhiều trường hợp bệnh viêm phổi mang tính virus nổi dậy, tất cả cùng chẩn đoán là viêm phổi mang tính virus / truyền nhiễm phần phổi. Ủy ban Sức khoẻ Vệ sinh Nhà nước Trung Quốc nhận định đây là bệnh truyền nhiễm loại B, chiếu theo quản lí loại A.
Virus học
Phát sinh
Động vật được bán để làm thức ăn bị nghi ngờ là nơi chứa hoặc trung gian cho virus vì nhiều người nhiễm bệnh đầu tiên được xác định là công nhân tại Chợ hải sản Huanan, họ tiếp xúc nhiều hơn với động vật. Một chợ bán động vật sống để làm thức ăn cũng bị đổ lỗi trong Dịch SARS vào năm 2003; những nơi như vậy được coi là một “vườn ươm” hoàn hảo cho mầm bệnh mới.
Truyền nhiễm
Sự lây truyền từ người sang người đã được xác nhận. Có báo cáo đã cho rằng virus lây nhiễm ngay cả trong thời gian ủ bệnh. Tuy nhiên, các quan chức tại Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDCC) ở Hoa Kỳ tuyên bố rằng họ “không có bất kỳ bằng chứng nào về việc bệnh nhân bị lây nhiễm virus trước khi khởi phát triệu chứng.”
Một nhóm nghiên cứu đã ước tính chỉ số sinh sản cơ bản (cũng được gọi là hệ số lây nhiễm cơ bản, R 0 {\displaystyle R_{0}} {\displaystyle R_{0}}) của virus nằm trong khoảng từ 3 đến 5. Điều này có nghĩa là một người bị nhiễm virus có thể lây nhiễm cho 3 đến 5 người khác. Các nhóm nghiên cứu khác đã ước tính chỉ số sinh sản cơ bản có thể là từ 1,4 đến 3,8. Người ta đã xác định rằng virus có thể lây truyền dọc theo một chuỗi gồm ít nhất bốn người.
Bộ gen
Trình tự gen virus Corona Vũ Hán giống nhau với virus Corona được phát hiện trong dơi, nhưng không giống với virus Corona khác, ví dụ virus corona gây ra Hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS) và virus Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS). Virus Corona Vũ Hán và virus Corona SARS cùng thuộc virus Corona thế hệ B (Betacoronavirus Lineage B, Sarbecovirus).
Năm bộ gen của virus Corona Vũ Hán đã được nhanh chóng rút chiết ra, và được Trung tâm lâm sàng vệ sinh công cộng thành phố Thượng Hải, Bệnh viện Trung tâm Vũ Hán Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Trung, Trung tâm kiểm soát dự phòng bệnh tật thành phố Vũ Hán, Sở Kiểm soát dự phòng bệnh truyền nhiễm thuộc Trung tâm kiểm soát dự phòng bệnh tật Trung Quốc và Đại học Sydney tuyên bố ở trên trạm mạng Virological. Năm bộ gen của virus lần lượt là BetaCoV/Wuhan/IVDC-HB-01/2019, BetaCoV/Wuhan IVDC-HB-04/2020, BetaCoV/Wuhan/IVDC-HB-05/2019, BetaCoV/Wuhan/WIV04/2019 và BetaCoV/Wuhan/IPBCAMS-WH-01/2019. Chiều dài trình tự ARN của nó khoảng chừng là 30.000 nuclêôtít.
Dịch tễ học
Vụ nhiễm virus đầu tiên được biết đến ở người xảy ra vào đầu tháng 12 năm 2019. Đồng hồ phân tử cũng cho thấy ngày bắt đầu tương tự, hoặc sớm hơn một chút.
Một đợt bùng phát dịch bệnh do 2019-nCoV đã được phát hiện lần đầu tiên tại thành phố Vũ Hán của Trung Quốc, vào giữa tháng 12 năm 2019. Sau đó, virus này đã lan sang các tỉnh khác của Trung Quốc đại lục và các quốc gia khác, bao gồm Thái Lan, Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc, Úc, Pháp, Hoa Kỳ và Việt Nam.
Sự lây lan từ người sang người đã được xác nhận tại Quảng Đông, Trung Quốc, vào ngày 20 tháng 1 năm 2020.
Tính đến sáng ngày 31 tháng 1 năm 2020, toàn thế giới đã có 9.820 trường hợp nhiễm bệnh được xác nhận, trong đó có 9.692 trường hợp xảy ra ở Trung Quốc đại lục và 214 người đã tử vong. Các ca bệnh bên ngoài Trung Quốc cho đến nay là những người mà hoặc là đã đi ra từ Vũ Hán, hoặc là tiếp xúc trực tiếp với một người khác đến từ khu vực có bệnh.
Viêm phổi
Triệu chứng
Các triệu chứng được báo cáo gồm sốt trong 90% trường hợp mắc bệnh, mệt mỏi và ho khan trong 80% trường hợp, 20% bị khó thở và suy hô hấp chiếm 15%. X-quang ngực đã tiết lộ các dấu hiệu ở cả hai phổi. Dấu hiệu sống nhìn chung là ổn định vào thời điểm nhập viện của những bệnh nhân. Các xét nghiệm máu thường cho thấy số lượng bạch cầu thấp (giảm bạch cầu và giảm bạch cầu lympho).
Phòng tránh
Làm tốt việc bảo vệ bản thân bao gồm: giữ gìn vệ sinh tay và đường hô hấp cơ bản, kiên trì thói quen ăn uống an toàn, làm hết sức khả năng tránh khỏi tiếp xúc thân mật với bất kì người nào có biểu hiện bệnh về đường hô hấp (như ho và hắt hơi).
Điều trị
Hiện tại chưa có phương pháp chữa bệnh đặc biệt đối với virus Corona kiểu mới gây ra. Tuy nhiên rất nhiều chứng trạng có thể xử lí được, do đó cần tình huống lâm sàng của người bệnh để tiến hành chữa bệnh. Việc săn sóc giúp đỡ với người bệnh có thể vô cùng hiệu quả.
Trong khoảng thời gian tình hình dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán bùng phát vẫn không có phương pháp chữa bệnh cụ thể nhắm vào virus mới đó, nhưng có thể sử dụng thuốc kháng virus đã có để tiến hành chữa bệnh, như indinavir, saquinavir, remdesivir, lopinavir/ritonavir và interferon beta.
Nghiên cứu vaccine
Vào tháng 1 năm 2020, một số tổ chức và viện nghiên cứu đã bắt đầu làm việc để tạo ra vaccine cho coronavirus Vũ Hán dựa trên bộ gen được công bố. Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) hy vọng có thể thử nghiệm vaccin 2019-nCoV cho người vào tháng 4 năm 2020.
(Nguồn: Wikipedia)
Dịch virus corona ở Vũ Hán 2019–20
Dịch virus corona Vũ Hán 2019–20, dịch viêm phổi Vũ Hán 2019–20, còn được gọi là dịch viêm phổi Vũ Hán (tiếng Trung giản thể: 武汉肺炎; phồn thể: 武漢肺炎; bính âm: Wǔhàn fèiyán) bắt đầu vào giữa tháng 12 năm 2019 tại thành phố Vũ Hán trong tỉnh Hồ Bắc ở miền Trung Trung Quốc, khi một nhóm người bị viêm phổi không rõ nguyên nhân, đã tiếp xúc chủ yếu với những người buôn bán làm việc tại chợ bán buôn hải sản Hoa Nam, nơi bán động vật sống – điều này thực chất vẫn còn nhiều tranh cãi. Người đầu tiên có các triệu chứng lạ liên quan đến căn bệnh này đã không hề tiếp xúc đến chợ Hoa Nam. Các nhà khoa học Trung Quốc sau đó đã phân lập được một loại coronavirus mới, WHO ký hiệu là 2019-nCoV, được phát hiện có trình tự gen giống ít nhất 70% với SARS-CoV. Sự lây nhiễm từ người sang người đã được xác nhận cùng với tỉ lệ bùng phát dịch tăng nhanh vào giữa tháng 1 năm 2020. Thời gian ủ bệnh từ 2 đến 14 ngày, đã có bằng chứng rằng bệnh có thể truyền nhiễm trong khoảng thời gian này và trong vài ngày sau khi hồi phục. Triệu chứng của bệnh bao gồm sốt, ho, khó thở, và thậm chí có thể gây thiệt mạng.
Tính tới ngày 2 tháng 2 năm 2020, khoảng 14,569 ca nhiễm đã được xác nhận toàn cầu, tất cả các tỉnh của Trung Quốc đều ghi nhận ca nhiễm. Các ca nghi ngờ đầu tiên được báo cáo vào ngày 31 tháng 12 năm 2019, với các triệu chứng đầu tiên xuất hiện khoảng hơn ba tuần trước đó, vào ngày 8 tháng 12 năm 2019. Chợ đóng cửa vào ngày 1 tháng 1 năm 2020 và những bệnh nhân có triệu chứng được cách ly. Sau đó, những người tiếp xúc gần gũi với người bị nghi ngờ mắc bệnh đã được theo dõi. Ngày 9 tháng 1 năm 2020, ca tử vong do 2019-nCoV đầu tiên xảy ra ở Vũ Hán.
Các nhà khoa học Trung Quốc sau đó đã phân lập được một loại coronavirus mới, WHO ký hiệu là 2019-nCoV, được phát hiện có trình tự gen giống ít nhất 70% với SARS-CoV.
Các ca nhiễm virus được xác nhận bên ngoài Trung Quốc đầu tiên bao gồm hai người phụ nữ ở Thái Lan và một người đàn ông ở Nhật Bản.[12][13][14] Có những mối lo ngại về việc dịch sẽ lây rộng hơn nữa trong mùa du lịch cao điểm của Trung Quốc vào dịp Tết Nguyên Đán.
Ngày 23 tháng 1 năm 2020, Trung Quốc cô lập thành phố Vũ Hán, toàn bộ hệ thống giao thông công cộng đến và đi đều bị tạm ngưng. Cho tới ngày 24 tháng 1 năm 2020, một số thành phố lân cận cũng bị cô lập bao gồm Hoàng Cương, Ngạc Châu, Xích Bích, Kinh Châu, Chi Giang.
Bối cảnh và phát sinh virus mới
Bối cảnh
Vũ Hán là thành phố lớn thứ bảy ở Trung Quốc, với dân số hơn 11 triệu người. Nơi đây là một trung tâm giao thông lớn ở miền Trung Trung Quốc, thành phố nằm cách khoảng 700 dặm (1.120 km) về phía Nam của Bắc Kinh, 500 dặm (800 km) về phía Tây của Thượng Hải và 600 dặm (960 km) về phía Bắc của Hồng Kông. Các chuyến bay thẳng từ Vũ Hán cũng kết nối với các thành phố lớn của châu Âu: sáu chuyến mỗi tuần đến Paris, ba chuyến hàng tuần đến Luân Đôn và năm chuyến hàng tuần đến Roma.
Coronavirus chủ yếu truyền bệnh ở động vật, nhưng đã tiến hóa và lây nhiễm sang người, như đã thấy ở SARS, MERS và bốn loại coronavirus khác được tìm thấy ở người gây ra các triệu chứng nhẹ về hô hấp như cảm lạnh thông thường. Cả sáu loại đều có thể lây từ người sang người. Năm 2002, với nguồn gốc từ cầy hương từ các chợ động vật sống, một đợt bùng phát SARS bắt đầu ở đại lục Trung Quốc và lan đến tận Canada và Hoa Kỳ, khiến hơn 700 người tử vong trên toàn thế giới. Trường hợp cuối cùng xảy ra vào năm 2004. Vào thời điểm đó, Trung Quốc bị WHO chỉ trích vì cách xử lý dịch bệnh. Mười năm sau khi xuất hiện SARS, coronavirus liên quan đến Lạc đà một bướu, MERS, khiến 750 người tử vong ở 27 quốc gia.
Trước khi bùng phát dịch 2019–2020, một nghiên cứu tiến hành trong tự nhiên công bố năm 2015 đã cảnh báo nguy cơ tiềm tàng tái phát dịch SARS-CoV, dựa trên các chủng virus tồn tại trong quần thể dơi Trung Quốc. Dựa trên nguyên lý kỹ thuật di truyền ngược mã gen SARS-CoV, một nhóm nghiên cứu tên là Ralph Baric đã tạo ra và miêu tả tính chất của coronavirus SHC014, một loại virus chimera có protein gai (protein S, spike protein) lấy từ chủng SARS-CoV đã thích nghi với chuột. Việc sử dụng kháng thể và vaccine đơn dòng đều thất bại trong việc vô hiệu hóa và phòng ngừa nhiễm CoV có protein gai trên bề mặt nêu trên.
Các trường hợp đầu tiên
Nhiều trường hợp “viêm phổi không rõ nguyên nhân” tập trung quanh một chợ bán động vật và cá ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc từ cuối tháng 12 năm 2019. Trong khu chợ này có khoảng 1000 quầy bán gà, mèo, gà lôi, dơi, marmota, rắn độc, hươu đốm, các bộ phận của thỏ và nhiều loài động vật hoang dã khác, do đó đã dẫn đến sự nghi ngờ rằng nguyên nhân gây bệnh có thể là một loại coronavirus mới được bắt nguồn từ động vật. Việc dịch bệnh ở Vũ Hán có nguồn gốc liên quan đến một thị trường lớn chuyên bán hải sản và động vật để tiêu thụ đã dẫn đến khả năng bệnh bắt nguồn từ động vật. Điều này dẫn đến nỗi lo ngại rằng dịch bệnh sẽ tương tự như sự bùng phát SARS trước đó, thậm chí một mối lo ngại trầm trọng hơn trước bởi một lượng lớn người dân dự kiến sẽ đi du lịch vào dịp Tết Nguyên Đán này khiến cho dịch bệnh dễ dàng lây lan nhanh chóng ở nhiều nơi trên thế giới, bắt đầu từ ngày 25 tháng 1 năm 2020.
Phát sinh chủng loại coronavirus mới (2019-nCoV)
Chủng virus mới gây ra các trường hợp đã được xác nhận, 2019-nCoV là chủng thứ bảy trong họ coronavirus được biết đến có khả năng lây bệnh cho người, với trình tự bộ gen được báo cáo là giống từ 75 đến 80% so với trình tự bộ gen của SARS-CoV và có sự tương đồng với các chủng coronavirus lây nhiễm ở loài dơi.
Các chuỗi trong bộ máy di truyền của betacoronavirus ở Vũ Hán có sự tương đồng với các chủng betacoronavirus tìm thấy ở dơi; tuy nhiên, virus này, so với các loại coronavirus khác như coronavirus gây ra Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (virus SARS) và coronavirus gây ra hội chứng hô hấp vùng Trung Đông (virus MERS), thì có sự khác biệt về mặt di truyền. Giống như SARS-CoV, chủng virus thuộc dòng B của Beta-CoV.
Ít nhất năm bộ gen của coronavirus mới đã được cô lập và thông báo.[33][35][36] Năm bộ gen của virus đã được phân lập bao gồm BetaCoV/Wuhan/IVDC-HB-01/2019, BetaCoV/Wuhan/IVDC-HB-04/2020, BetaCoV/Wuhan/IVDC-HB-05/2019, BetaCoV/Wuhan/WIV04/2019, và BetaCoV/Wuhan/IPBCAMS-WH-01/2019. Thông tin này do Viện Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh do Virus Quốc gia thuộc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc (CDC), Viện Sinh học Mầm bệnh và Bệnh viện Kim Ngân Đàm Vũ Hán công bố. Trình tự RNA của virus dài khoảng 30 kbp (30 000 cặp bazơ). Các bộ gen này chỉ ra rằng coronavirus mới này khác biệt về mặt di truyền với các coronavirus khác đã biết trước đó, như các coronavirus liên quan đến Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS-CoV) và Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS-CoV). Giống như SARS-CoV, nó là thành viên của Beta-CoV dòng B.
Các nghiên cứu đã phát hiện chủng 2019-nCoV ký sinh trong người thông qua thụ thể ACE 2, giống hệt virus SARS.
Nguồn gốc lây truyền
Nguồn động vật hoang dã tự nhiên của 2019‐nCoV và vật chủ trung gian truyền 2019-nCoV sang người vẫn chưa được xác nhận. Tuy nhiên, rất có thể nguồn nguyên thủy của virus này là dơi. 33 trong số 585 mẫu động vật thu được từ chợ chỉ ra chứng cứ của 2019-nCoV.
Các nghiên cứu về phát sinh chủng loại của 2019-nCoV kiểm tra lịch sử tiến hóa của virus này và các mối quan hệ của nó với các loài sinh vật khác. Một báo cáo vào ngày 22 tháng 1 năm 2020 từ Đại học Bắc Kinh, Đại học Y học cổ truyền Trung Hoa Quảng Tây, Đại học Ninh Ba và Học viện Công nghệ Sinh học Vũ Hán (武汉生物工程学院) so sánh khuynh hướng sử dụng codon của 2019-nCoV với người, dơi, gà, nhím, tê tê và 2 loài rắn, và họ kết luận rằng “rắn là nguồn động vật hoang dã có thể nhất của 2019‐nCoV” để sau dó truyền sang con người. Tuyên bố này gây tranh cãi rộng khắp: một số người cho rằng nguồn phải là dơi và vật chủ trung gian, chim hay thú, không phải rắn (do rắn là động vật biến nhiệt, không giống như người là động vật hằng nhiệt), trong khi những người khác sử dụng dữ liệu tái tổ hợp và khuynh hướng sử dụng codon SARS/MERS đã bác bỏ lý luận này. Sự kiện tái tổ hợp có lẽ đã xảy ra trong dơi.
Một bài báo trước công bố được cập nhật phát hành ngày 23 tháng 1 năm 2020 trên bioRxiv từ các thành viên của Viện Virus học Vũ Hán, Bệnh viện Kim Ngân Đàm Vũ Hán, Đại học Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh tỉnh Hồ Bắc gợi ý rằng 2019-nCoV có lẽ có nguồn gốc từ dơi, do phân tích của họ chỉ ra rằng ở mức bộ gen tổng thể thì 2019-nCoV là 96% đồng nhất với coronavirus dơi nhận dạng năm 2013.
Một bài báo qua bình duyệt của Domenico Benvenuto et al. mô tả cây phát sinh chủng loài được dựng lên từ 15 trình tự bộ gen tổng thể sẵn có của 2019-nCoV và 12 trình tự bộ gen tổng thể tương tự cao sẵn có trong ngân hàng gen (5 từ SARS, 2 từ MERS và 5 từ Coronavirus tựa SARS trên dơi). Phân tích bộ gen chỉ ra rằng nucleocapsid và spike glycoprotein có một số vị trí chịu áp lực chọn lọc dương. Lập mô hình tương đồng chỉ ra một số khác biệt phân tử và cấu trúc nhất định giữa các virus. Cây phát sinh chủng loài chỉ ra rằng 2019-nCoV tụ hợp đáng kể với trình tự coronavirus tựa SARS trên dơi, trong đó có quan hệ họ hàng gần gũi nhất với trình tự coronavirus tựa SARS trên dơi cô lập từ loài Rhinolophus sinicus năm 2015, trong khi phân tích cấu trúc phát hiện các đột biến ở Spike glycoprotein và nucleocapsid protein. Các tác giả cho rằng 2019-nCoV là một coronavirus khác biệt với virus SARS, có lẽ đã được truyền từ dơi hay vật chủ khác cung cấp khả năng lây nhiễm sang con người.
Dịch tễ học
2019-nCoV được phát hiện tại thành phố Vũ Hán, miền Trung Trung Quốc, vào tháng 12 năm 2019. Theo các báo cáo khoa học, virus có nguồn gốc từ động vật hoang dã, truyền sang người nhờ buôn bán động vật hoang dã và các khu chợ tươi sống. Virus này lan sang các tỉnh khác của Trung Quốc vào đầu và giữa tháng 1 năm 2020, do giao thông di chuyển rất nhộn nhịp trong dịp Tết Nguyên Đán. Các trường hợp mắc ở nước ngoài bắt đầu được phát hiện, khách du lịch quốc tế chính là nguồn mang bệnh.
Đặc điểm
Sự lây truyền
Virus corona chủ yếu lây lan qua các giọt bị văng ra trong không khí khi một cá nhân bị nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi trong phạm vi khoảng 3 foot (0,91 m) đến 6 foot (1,8 m). Trong số 41 trường hợp ban đầu, hai phần ba có tiền sử tiếp xúc với Chợ bán buôn hải sản Hoa Nam.
Số sinh sản cơ sở R0
Khả năng lây lan virus giữa người với người khá đa dạng, có người mắc nhưng không truyền virus, có người lại có khả năng truyền bệnh cho nhiều người. Số sinh sản cơ sở R0 để truyền virus từ người sang người ước tính là từ 2 đến 4 (R0=2÷4). Con số này có ý nghĩa: trong quần thể người, một người mới nhiễm có khả năng truyền virus cho bao nhiêu người và khiến họ mắc mới. Như vậy, theo như các báo cáo hiện nay, một người mắc chủng coronavirus này có thể lan truyền cho 4 người khác.
Dấu hiệu và triệu chứng
Các triệu chứng được báo cáo gồm sốt trong 90% trường hợp mắc bệnh, mệt mỏi và ho khan trong 80% trường hợp, 20% bị khó thở và suy hô hấp chiếm 15%. X-quang ngực đã tiết lộ các dấu hiệu ở cả hai phổi. Dấu hiệu sống nhìn chung là ổn định vào thời điểm nhập viện của những bệnh nhân. Các xét nghiệm máu thường cho thấy số lượng bạch cầu thấp (giảm bạch cầu và giảm bạch cầu lympho).
Giao thức chẩn đoán
Ngày 15 tháng 1 năm 2020, WHO công bố một giao thức kiểm tra chẩn đoán virus 2019-nCoV (testing protocol) do nhóm nghiên cứu virus học từ Bệnh viện Charité ở Đức phát triển.
Mối lo ngại về việc chẩn đoán số ca mắc bệnh thấp hơn trên thực tế
Có những lo ngại về việc liệu nhân viên y tế và thiết bị có sẵn ở khu vực chứa dịch bệnh xác định có chính xác các trường hợp mắc coronavirus hay không, thay vì chẩn đoán sai các trường hợp nhiễm 2019-nCoV là “viêm phổi nặng”. Nhiều người mang các triệu chứng giống như mắc coronavirus có thể quyết định tự cách ly tại nhà thay vì đến bệnh viện, tránh chờ đợi lâu và điều kiện chật chội tại các bệnh viện, trung tâm y tế. Ngoài ra, vẫn có nhiều trường hợp bị từ chối xét nghiệm và được trả về nhà vì các cơ sở y tế hiện đang bị quá tải nghiêm trọng.
Các ước tính về số lượng nhiễm bệnh
Vào ngày 17 tháng 1, một nhóm trường Đại học Hoàng gia ở Anh công bố một ước tính đến ngày 12 tháng 1 năm 2020, có khoảng 1.723 trường hợp (độ tin cậy 95%, 427–4.471) với các triệu chứng mới bùng phát. Công bố này này dựa trên số trường hợp được ghi nhận bên ngoài Trung Quốc. Họ cũng kết luận rằng “không nên loại trừ việc lây truyền từ người sang người”.
Dựa trên các trường hợp được báo cáo và nghi ngờ trong khoảng thời gian 10 ngày từ lúc nhiễm virus cho đến khi phát hiện, các nhà nghiên cứu tại Đại học Đông Bắc (Northeastern University) và Đại học Hoàng gia Luân Đôn ước tính rằng số ca nhiễm trùng thực tế có thể cao hơn 10 lần so với những gì xác nhận tại thời điểm báo cáo. Đại học Hoàng gia ước tính 4.000 ca nhiễm (so với 440 được xác nhận) vào ngày 21 tháng 1 năm 2020, Đại học Đông Bắc ước tính có 12.700 ca nhiễm (so với 1.320 trường hợp được xác nhận) vào ngày 24 tháng 1 năm 2020.
Dòng thời gian bùng phát dịch
Các ca nghi ngờ đầu tiên được báo cáo vào ngày 31 tháng 12 năm 2019, với các triệu chứng đầu tiên xuất hiện khoảng hơn ba tuần trước đó, vào ngày 8 tháng 12 năm 2019. Chợ đóng cửa vào ngày 1 tháng 1 năm 2020 và các bệnh nhân có các triệu chứng được cách ly. Hơn 700 người, bao gồm hơn 400 nhân viên y tế, những người tiếp xúc gần gũi với người bị nghi ngờ mắc bệnh sau đó đã được theo dõi. Với sự phát triển một phương pháp xét nghiệm PCR chẩn đoán cụ thể để phát hiện người nhiễm virus, 41 người ở Vũ Hán đã được xác nhận là bị nhiễm virus 2019-nCoV, trong đó có hai người được báo cáo là một cặp vợ chồng mà một trong hai người chưa bao giờ đến khu chợ, ba người khác là thành viên trong cùng gia đình đó và làm việc tại quầy hải sản ở chợ.
Vào ngày 9 tháng 1 năm 2020, ca tử vong đầu tiên xảy ra với một người đàn ông 61 tuổi ở Vũ Hán. Vào ngày 16 tháng 1 năm 2020, chính quyền Trung Quốc thông báo rằng có một người đàn ông 69 tuổi khác được xác nhận mắc bệnh, cũng ở Vũ Hán, đã chết vào ngày trước đó.
Các trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên được xác nhận bên ngoài Trung Quốc đại lục bao gồm 3 phụ nữ và 1 đàn ông ở Thái Lan, 1 đàn ông ở Nhật Bản, 1 phụ nữ ở Hàn Quốc, 1 phụ nữ ở Đài Loan, 1 đàn ông ở Hồng Kông, 1 phụ nữ ở Ma Cao và 1 đàn ông ở Hoa Kỳ. Dựa trên những diễn biến và giả định như thống kê du lịch quốc tế, các nhà khoa học Anh ngày 17 tháng 1 ước tính rằng số ca nhiễm virus thực sự có thể vào khoảng 1.700. Tính đến ngày 18 tháng 1, số trường hợp được xác nhận trong phòng thí nghiệm là 65, bao gồm 62 ở Trung Quốc, hai ở Thái Lan và một ở Nhật Bản. Vì việc lây truyền từ người sang người không được loại trừ, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo rằng một vụ dịch rộng hơn có thể xảy ra. Cũng có những lo ngại về việc lây rộng hơn nữa trong mùa du lịch cao điểm của Trung Quốc vào dịp Tết Nguyên Đán.
Ngày 20 tháng 1, Trung Quốc thông báo tình hình dịch bệnh ngày càng lây lan nhanh chóng, cụ thể: 140 bệnh nhân mới, bao gồm hai người ở Bắc Kinh và một người ở Thâm Quyến.
Tính đến ngày 22 tháng 1, số trường hợp được xác nhận mắc bệnh trong xét nghiệm là 550, gồm 541 người ở Trung Quốc đại lục, 4 người ở Thái Lan, 2 người ở Việt Nam, 1 người ở Nhật Bản, 1 người ở Hàn Quốc, 1 người ở Đài Loan, 1 người ở Ma Cao, một người ở Hồng Kông và một người ở Hoa Kỳ.
Tính đến ngày 27 tháng 1, 4500 trường hợp đã được phát hiện trên toàn thế giới, hầu hết là ở Trung Quốc. Cả 106 ca tử vong đều xảy ra tại Trung Quốc.
Tính đến sáng ngày 2 tháng 2 năm 2020, Ủy ban Y tế quốc gia Trung Quốc đã xác nhận có 304 người chết, hơn 14.000 trường hợp nhiễm. Ca tử vong đầu tiên bên ngoài Trung Quốc đã được xác nhận tại Philippines, nâng tổng số ca tử vong trên toàn thế giới lên 305.
Phản ứng và khống chế dịch
Phản ứng tại Trung Quốc
Vào ngày 20 tháng 1, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có bài phát biểu công khai đầu tiên về vụ dịch và nói về “sự cần thiết phải công bố thông tin kịp thời”, theo Thông tấn xã. Một ngày sau, Ủy ban Chính trị và Pháp lý Trung ương của CPC, cơ quan chính trị quyền lực nhất Trung Quốc giám sát các cơ quan thực thi pháp luật và cảnh sát, đã viết “tự lừa dối sẽ chỉ làm cho dịch bệnh trở nên tồi tệ hơn và biến một thảm họa tự nhiên thành có thể kiểm soát được thảm họa do con người tạo ra với chi phí lớn” và “chỉ có sự cởi mở mới có thể giảm thiểu hoảng loạn đến mức lớn nhất”. Ủy ban sau đó nói thêm, “bất cứ ai cố tình trì hoãn và che giấu việc báo cáo các trường hợp vì lợi ích cá nhân sẽ bị đóng đinh trên cột chịu xấu hổ đời đời.”
Các nhà chức trách trên khắp Trung Quốc tuyên bố đóng cửa trường học và trì hoãn học kỳ mùa xuân, thường bắt đầu vào cuối tháng Hai và đầu tháng Ba. Tất cả các trường học từ mẫu giáo đến đại học trong toàn tỉnh Hồ Bắc sẽ được nghỉ đông kéo dài và ngày chính xác của học kỳ mới sẽ được công bố sau đó, theo một tuyên bố được đưa ra vào ngày 24 tháng 1. Bộ Giáo dục Trung Quốc cũng yêu cầu tất cả các trường học dừng các hội đồng công cộng và trì hoãn các kỳ thi lớn. Một số trường đại học có khuôn viên mở cũng cấm công chúng ghé thăm. Sở Giáo dục tỉnh Hồ Nam, nơi lân cận trung tâm của tỉnh Hồ Bắc, đã nhấn mạnh trên tờ báo chính thức Hồ Nam nhật báo vào ngày 23 tháng 1, tuyên bố họ sẽ nghiêm cấm học thêm và hạn chế các giờ học ngoài giờ không được chấp thuận, vốn là những thông lệ phổ biến ở Trung Quốc để có được điểm tốt hơn. Các Sở Giáo dục Thượng Hải và Thâm Quyến cũng áp dụng lệnh cấm dạy thêm và yêu cầu các trường theo dõi và báo cáo những học sinh đã đến Vũ Hán hoặc tỉnh Hồ Bắc trong kỳ nghỉ đông. Một số trường đại học, bao gồm Đại học Bắc Kinh hàng đầu của Trung Quốc và Đại học Thanh Hoa tuyên bố các học kỳ mùa xuân sẽ bị trì hoãn vào ngày 26 tháng 1. Các khu vực bán tự trị Hồng Kông và Ma Cao cũng công bố điều chỉnh lịch học. Đặc khu trưởng Hồng Kông Lâm Trịnh Nguyệt Nga tuyên bố tình trạng khẩn cấp tại một cuộc họp báo vào ngày 25 tháng 1, nói rằng chính phủ sẽ đóng cửa các trường tiểu học và trung học trong hai tuần nữa vào kỳ nghỉ Tết Nguyên đán đã lên lịch trước đó, đẩy ngày đến trường mở cửa trở lại vào ngày 17 tháng 2. Ma Cao đã đóng cửa một số bảo tàng và thư viện, và kéo dài kỳ nghỉ Tết Nguyên đán đến ngày 11 tháng 2 cho các tổ chức giáo dục đại học và 10 tháng 2 cho những cấp học khác. Đại học Ma Cao cho biết họ sẽ theo dõi các điều kiện thể chất của các sinh viên đã đến Vũ Hán trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán.
Sau Tết Nguyên đán Trung Quốc vào ngày 25 tháng 1, sẽ có một lượng lớn người gồm những người đi trở lại từ quê nhà đến nơi làm việc như một phần của Xuân vận. Một số tỉnh và thành phố bắt đầu khuyến khích mọi người ở lại quê hương và không đi đến nơi làm việc trở lại. Thành phố phía đông Tô Châu cũng khuyến khích làm việc từ xa qua internet và tiếp tục kéo dài thời gian nghỉ lễ xuân.
Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc và Tập đoàn Đường sắt Nhà nước Trung Quốc, nơi điều tiết hàng không dân dụng của Trung Quốc và vận hành các dịch vụ đường sắt, đã thông báo vào ngày 24 tháng 1 rằng hành khách có thể hoàn lại tiền đầy đủ cho vé máy bay và tàu mà không phải trả thêm phụ phí, bất kể chuyến bay hay tàu của họ sẽ đi qua Vũ Hán hay không. Một số chuỗi khách sạn và các công ty du lịch trực tuyến cũng cho phép linh hoạt hơn trong việc hủy bỏ và thay đổi. Bộ Văn hóa và Du lịch Trung Quốc đã ra lệnh cho các cơ quan du lịch và các công ty du lịch trực tuyến tạm dừng các tour du lịch trọn gói và ngừng cung cấp các gói “chuyến bay + khách sạn”.
Nhiều tỉnh và thành phố bên ngoài Hồ Bắc bị lây nhiễm nhất bắt đầu hạn chế đi lại. Bắc Kinh đã đình chỉ tất cả các xe buýt liên tỉnh vào ngày 25 tháng 1, với một số thành phố khác làm theo. Thượng Hải, Thiên Tân, Sơn Đông, Tây An và Tam Á đều tuyên bố đình chỉ dịch vụ xe buýt liên tỉnh hoặc liên thông vào ngày 26 tháng 1.
Vào tối ngày 25 tháng 1, chính quyền Trung Quốc đã cấm sử dụng phương tiện cá nhân ở Vũ Hán. Chỉ những phương tiện đang vận chuyển vật tư quan trọng hoặc phương tiện ứng phó khẩn cấp mới được phép di chuyển trong thành phố.
Các biện pháp phong tỏa dịch bệnh trên quy mô toàn thành phố
Vào ngày 23 tháng 1 năm 2020, biện pháp kiểm dịch về du lịch trong và ngoài Vũ Hán đã được áp đặt trong nỗ lực ngăn chặn sự lây lan của virus ra khỏi Vũ Hán. Các chuyến bay và xe lửa trong và ngoài Vũ Hán, xe buýt công cộng, hệ thống tàu điện ngầm và xe khách đường dài đã bị đình chỉ cho đến khi có thông báo mới. Các cuộc tụ họp quy mô lớn và các tour du lịch theo nhóm cũng được yêu cầu tạm dừng.[166] Đến ngày 24 tháng 1 năm 2020, tổng cộng 15 thành phố, bao gồm Vũ Hán, ở Hồ Bắc, đã được đặt dưới các biện pháp kiểm dịch tương tự.
Do các biện pháp kiểm dịch chưa từng có này, người dân đổ xô đi dự trữ các mặt hàng thiết yếu, thực phẩm và nhiên liệu. Giá cả hàng hóa cũng tăng đáng kể. Nhân viên y tế phải đối mặt với những khó khăn trong việc đi lại đến bệnh viện của họ, vì giờ đây họ bị giới hạn trong việc đi bộ và đi bằng xe hơi riêng. Taxi và xe cho thuê tư nhân sẽ xa lánh họ khi biết điểm đến.
Guan Yi, một nhà dịch tễ học và nhà virus học SARS với các nhóm bao gồm các chuyên gia y tế vừa bay về Hồng Kông sau cuộc kiểm tra một ngày của họ ở Vũ Hán nói với các phóng viên rằng “dịch Vũ Hán lớn hơn ít nhất 10 lần so với SARS, kêu gọi mọi người tránh xa Vũ Hán càng sớm càng tốt.”
Một số bài đăng trên Weibo cho thấy các bệnh viện ở Vũ Hán đã quá tải với hàng ngàn người bị sốt và bị chỉ trích nặng nề về độ tin cậy của các số liệu từ chính phủ Trung Quốc mặc dù các bài đăng này hiện đã bị xóa do không rõ lý do.
Vào ngày 26 tháng 1, thành phố Sán Đầu ở Quảng Đông đã tuyên bố phong tỏa một phần thành phố, mặc dù lệnh này đã nhanh chóng đảo ngược chỉ hai giờ sau đó. Điều này tạo ra sự hỗn loạn khi người dân đổ xô đến các siêu thị để dự trữ thực phẩm ngay sau khi lệnh này được tuyên bố, và việc người dân tích trữ thực phẩm đã không chấm dứt cho đến khi chính quyền đảo ngược quyết định của họ. Caixin cho biết cách diễn đạt ban đầu của Sán Đầu là “nghiêm ngặt chưa từng thấy” và sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân nếu được thực hiện như hiện tại. Bộ phận kiểm soát ổ dịch của Sán Đầu sau đó đã làm rõ rằng họ sẽ không hạn chế việc đi lại và tất cả những gì họ sẽ làm là khử trùng các phương tiện được sử dụng để vận chuyển.
Chính quyền thủ đô Bắc Kinh và một số thành phố lớn khác, bao gồm Hàng Châu, Quảng Châu và Thâm Quyến tuyên bố ngày 26 tháng 1 rằng các thành phố này sẽ không bị phong tỏa tương tự như của tỉnh Hồ Bắc. Tin đồn về những lần phong tỏa này đã lan truyền rộng rãi trước khi có thông báo chính thức. Người phát ngôn của ủy ban giao thông thành phố Bắc Kinh tuyên bố rằng đường cao tốc, cũng như tàu điện ngầm và xe buýt, đang hoạt động bình thường. Trong nỗ lực giảm bớt sự hoảng loạn của người dân, chính quyền của Hàng Châu nhấn mạnh thành phố sẽ không bị phong tỏa và cả hai thành phố đều nói rằng họ sẽ đưa ra các biện pháp phòng ngừa trước những rủi ro tiềm ẩn.
Vào ngày 2 tháng 2 năm 2020, thành phố Ôn Châu thuộc Chiết Giang cũng đã thực hiện phong tỏa một phần, đóng cửa 46 trong số 54 trạm kiểm soát đường cao tốc.
Bệnh viện chuyên khoa dã chiến
Một bệnh viện chuyên khoa tên là Bệnh viện Hỏa Thần Sơn (火神山医院) đã được xây dựng như một biện pháp đối phó với dịch bệnh và để cách ly tốt hơn cho bệnh nhân. Chính quyền thành phố Vũ Hán đã yêu cầu một doanh nghiệp nhà nước xây dựng một bệnh viện như vậy “với tốc độ nhanh nhất” tương đương với tốc độ xây dựng bệnh viện phục vụ dịch SARS năm 2003.
Vào ngày 24 tháng 1, chính quyền Vũ Hán đã định rõ chi tiết kế hoạch của họ, cho biết họ đã lên kế hoạch xây dựng bệnh viện trong vòng sáu ngày kể từ ngày thông báo và nó sẽ sẵn sàng để sử dụng vào ngày 3 tháng 2. Bệnh viện chuyên khoa này sẽ có 813 giường và sẽ có diện tích 25.000 m2. Bệnh viện được mô phỏng theo Bệnh viện Tiểu Thang Sơn (小汤山医院) được xây dựng vì sự bùng phát SARS năm 2003, được xây dựng chỉ trong bảy ngày. Truyền thông nhà nước ca ngợi các công nhân xây dựng vì họ đã làm việc chăm chỉ, cho biết đã có 1.500 công nhân và gần 300 đơn vị máy móc xây dựng trên công trường vào lúc cao điểm, và một đội dự phòng gồm 2.000 công nhân đã được tập hợp. Việc xây dựng sẽ không ngừng nghỉ vào đêm giao thừa và Tết Nguyên đán của Trung Quốc, tức là ngày 24 và 25 tháng 1. Điều này có nghĩa là các công nhân sẽ phải làm việc xuyên Tết Nguyên đán và báo cáo cho biết những công nhân này đã được trả lương cao gấp đôi.
Nhà chức trách đã công bố kế hoạch cho một bệnh viện chuyên khoa thứ hai vào ngày 25 tháng 1. Cái mới sẽ được đặt tên là Bệnh viện Lôi Thần Sơn (雷神山医院), với sức chứa 1.600 giường; việc hoàn thành được lên kế hoạch trong vòng “nửa tháng.” Một số người bày tỏ mối quan tâm của họ thông qua các dịch vụ truyền thông xã hội, nói rằng quyết định của chính quyền xây dựng một bệnh viện khác trong thời gian ngắn như vậy cho thấy mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh có thể tồi tệ hơn nhiều so với dự kiến.
Ngày 24 tháng 1 năm 2020, chính quyền thông báo về việc sẽ chuyển một tòa nhà bỏ không ở Hoàng Châu, Hoàng Cương thành bệnh viện 1.000 giường. Công việc được 500 người tiến hành vào ngày hôm sau và tòa nhà bắt đầu tiếp nhận bệnh nhân vào 22:30 ngày 28 tháng 1 năm 2020 dưới tên gọi Trung tâm Y tế Khu vực Đại Biệt Sơn (大别山区域医疗中心).
Phản ứng quốc tế
Tình hình ở Vũ Hán đang được theo dõi liên quan đến vòng thứ ba sắp tới của Giải đấu vòng loại Olympic AFC 2020, một số trận đấu sẽ diễn ra ở đó trong suốt thời gian diễn ra giải đấu từ ngày 3 tháng 2 năm 2020 đến ngày 9 tháng 2 năm 2020. Vào ngày 22 tháng 1 năm 2020, AFC đã thông báo rằng họ sẽ chuyển các trận đấu của bảng A dự kiến sẽ được chơi ở Vũ Hán, bao gồm các đội Úc, Trung Quốc, Đài Loan và Thái Lan chuyển đến thi đấu tại Nam Kinh do sự bùng phát của coronavirus. Vài ngày sau, AFC thông báo rằng cùng với Liên đoàn bóng đá Úc, họ sẽ chuyển các trận đấu tới Sydney, Australia.
Kể từ ngày 31 tháng 12 năm 2019, một số khu vực và quốc gia gần Trung Quốc đã siết chặt sàng lọc các du khách được chọn. Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) sau đó đã ban hành lệnh theo dõi khách du lịch cấp 1. Hướng dẫn và đánh giá rủi ro đã được đăng tải trong thời gian ngắn bởi những người khác bao gồm Trung tâm phòng chống dịch bệnh châu Âu và y tế công cộng Anh. Ở Trung Quốc, các sân bay, nhà ga và nhà ga xe lửa đã lắp đặt nhiệt kế hồng ngoại. Những người bị sốt sau đó được đưa đến các cơ sở y tế sau khi được đăng ký và đeo khẩu trang. Thử nghiệm phản ứng sao chép chuỗi polymerase đảo ngược thời gian thực (rRT-PCR) đã được sử dụng để xác nhận các trường hợp nhiễm coronavirus mới.
Một phân tích về các mô hình du lịch hàng không đã được sử dụng để vạch ra và dự đoán các mô hình lây lan, và đã được công bố trên Tạp chí Y học Du lịch vào giữa tháng 1 năm 2020. Dựa trên thông tin từ Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (2018), Bangkok, Hồng Kông, Tokyo và Đài Bắc có lượng khách du lịch lớn nhất từ Vũ Hán. Dubai ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Sydney và Melbourne ở Úc cũng được báo cáo là điểm đến phổ biến cho những người đi du lịch từ Vũ Hán. Sử dụng công cụ được xác nhận, Chỉ số dễ bị tổn thương bệnh truyền nhiễm (IDVI), để đánh giá khả năng quản lý mối đe dọa bệnh tật, Bali được báo cáo là ít có khả năng chuẩn bị nhất, trong khi các thành phố ở Úc có khả năng nhất.
Sơ tán các nhà ngoại giao và công dân nước ngoài tại Vũ Hán
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tuyên bố vào ngày 25 tháng 1 rằng họ đang thực hiện các biện pháp sơ tán các nhà ngoại giao và quan chức tại Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Vũ Hán, cũng như bất kỳ công dân Hoa Kỳ nào bị lệnh phong tỏa làm ảnh hưởng. Ước tính có khoảng 1.000 công dân Hoa Kỳ sống trong tỉnh Hồ Bắc. Một chuyến bay sơ tán dự kiến sẽ rời Sân bay quốc tế Thiên Hà Vũ Hán vào ngày 28 tháng 1, đến Sân bay quốc tế San Francisco.
Chính phủ Thái Lan cũng đang lên kế hoạch sơ tán 64 công dân Thái Lan. Bốn máy bay C-130 được trang bị các đội y tế đã được đặt ở chế độ chờ, với kế hoạch sơ tán hoàn chỉnh hơn dự kiến sẽ được biết vào ngày 27 tháng 1.
Chính phủ Nga, Pháp, Ấn Độ, Nhật Bản, và Úc cũng đang xem xét các biện pháp tương tự.
Panama và Sri Lanka đã bắt đầu hồi hương các sinh viên của họ tại Trung Quốc. Myanmar đã bắt đầu hồi hương 60 sinh viên của họ từ khu vực ven Vũ Hán.
Việt Nam đã cho phép bốn chuyến bay đặc biệt để chuyên chở hành khách Vũ Hán về nhà trong giai đoạn 24–27 tháng 1, và sẵn sàng tổ chức chuyến bay để sơ tán công dân còn ở Vũ Hán.
Ngày 29 tháng 1, Australia và New Zealand thông báo về việc họ có thể hợp sức để sơ tán công dân của họ từ Vũ Hán. Hiện có khoảng 50-82 công dân New Zealand tại Vũ Hán và 600 công dân Australia ở tỉnh Hồ Bắc, bao gồm 140 trẻ em Australia tại Vũ Hán. Chính phủ New Zealand cũng thuê một máy bay Boeing 777-200ER từ hãng hàng không quốc gia Air New Zealand để hỗ trợ các cố gắng sơ tán, tùy theo sự phê chuẩn từ các quan chức Trung Quốc. Trong khi ưu tiên là dành cho người quốc tịch New Zealand nhưng máy bay cũng sẽ sơ tán công dân Australia và các đảo trên Thái Bình Dương.
Ngày 29 tháng 1, thủ tướng Australia Scott Morrison thông báo các kế hoạch cách ly công dân Australia đã sơ tán từ Vũ Hán, bao gồm trẻ em và người già, trong khoảng thời gian 14 ngày trên đảo Christmas. Quyết định hồi hương các công dân này sử dụng khu tạm giữ gây tranh cãi trước đây được sử dụng để tạm giữ những người tị nạn trước khi bị đóng cửa năm 2018 đã bị phê phán. Kế hoạch của chính phủ cũng gây tranh cãi khi đòi những người được sơ tán phải trả phí 1.000 AUD và sẽ để họ ở lại Perth sau thời gian cách li, nơi họ có thể phải tự thu xếp phương tiện đi lại để trở về nhà. Hiệp hội Y tế Australia trong thông báo cùng ngày đã tuyên bố rằng quyết định giữ công dân Australia ở “một nơi từng là tập trung của các cư dân chịu nhiều tổn thương tinh thần và thể chất cũng như bệnh sốt rét, không phải là một giải pháp phù hợp.”
Ngày 29 tháng 1, Hàn Quốc đã chuẩn bị mọi thứ để không vận khoảng 700 người có quốc tịch Hàn Quốc ra khỏi Vũ Hán, bao gồm cả hoàn thành các chi tiết logistic với chính quyền Trung Quốc. Các quan chức Hàn Quốc đã chuẩn bị hai máy bay với hai tổ y tế gồm khoảng 20 bác sĩ, y tá và các quan chức ngoại giao và kiểm dịch cho mỗi tổ.
Ngày 29 tháng 1, Không lực Indonesia (TNI-AU) đã chuẩn bị ba máy bay gồm hai Boeing 737 và một C-130 Hercules, một tiểu đoàn chuyên gia y tế để giúp sơ tán người có quốc tịch và công dân Indonesia khỏi thành phố Vũ Hán. TNI-AU đang chờ chỉ dẫn từ Bộ Ngoại giao Indonesia và trực chiến 24 giờ trong trường hợp chỉ dẫn được ban hành.
Ngày 30 tháng 1, 92 công dân Singapore đã được sơ tán khỏi Vũ Hán bằng chuyến bay đặc biệt của Scoot, với đội bay là những người tình nguyện từ hãng hàng không sau sự phối hợp giữa các nhà chức trách Singapore và Trung Quốc tạo điều kiện cho chuyến bay. Tuy nhiên, vẫn còn một số người Singapore ở lại do họ có triệu chứng và không có ý nghĩa gì nếu sơ tán họ cùng với những người có thể không bị lây nhiễm.
Phòng ngừa và điều trị
Phòng tránh
2019-nCoV chưa có thuốc điều trị hoặc vắc-xin đặc hiệu, mặc dù những nỗ lực để phát triển chúng đang được tiến hành. Các triệu chứng của nó bao gồm sốt, khó thở và ho, được mô tả là “giống như cúm”. Để ngăn ngừa nhiễm trùng, WHO khuyến cáo “rửa tay thường xuyên, che miệng và mũi khi ho và hắt hơi [và] tránh tiếp xúc gần với bất kỳ ai có triệu chứng bệnh hô hấp (như ho và hắt hơi).”
Mặc dù không có phương pháp điều trị cụ thể đối với coronavirus nói chung ở người, CDC Hoa Kỳ cung cấp lời khuyên chung chung rằng một người nhiễm bệnh có thể làm giảm các triệu chứng của họ bằng cách uống thuốc cúm thường xuyên, uống nước và nghỉ ngơi. Một số quốc gia yêu cầu mọi người báo cáo các triệu chứng giống cúm cho bác sĩ của họ, đặc biệt nếu họ đã du lịch đến Trung Quốc đại lục.
Vắc xin
Một số tổ chức trên thế giới đang nghiên cứu vắc-xin cho bệnh này. Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) đang hy vọng có thể thử nghiệm vắc-xin cho người vào tháng 4 năm 2020. Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc (CCDC) đã bắt đầu phát triển vắc-xin chống lại coronavirus mới và đang thử nghiệm hiệu quả của thuốc đối với bệnh viêm phổi. Liên minh đổi mới phòng chống dịch bệnh CEPI đang tài trợ cho ba dự án vắc-xin và hy vọng sẽ có vắc-xin trong các thử nghiệm vào tháng 6 năm 2020 và được phê duyệt và sẵn sàng trong một năm. Đại học Queensland tại Úc đã nhận được 10,6 triệu đô la tài trợ từ CEPI để phát triển một nền tảng vắc-xin “kẹp phân tử”. Moderna đang phát triển vắc-xin mRNA với sự tài trợ của CEPI. Dược phẩm Inovio nhận được tài trợ từ CEPI và thiết kế vắc-xin trong hai giờ sau khi nhận được trình tự gen. Vắc-xin này đang được sản xuất để có thể thử nghiệm đầu tiên trên động vật.
Điều trị
Công nghệ sinh học Vir có trụ sở tại San Francisco đang đánh giá xem các kháng thể đơn dòng (mAbs) được xác định trước đó có hiệu quả chống lại virus hay không.
Gilead Science đang thảo luận tích cực với các nhà nghiên cứu và bác sĩ lâm sàng tại Hoa Kỳ và Trung Quốc về sự bùng phát coronavirus Vũ Hán đang diễn ra và việc sử dụng remdesivir như một phương pháp điều trị. Các loại thuốc kháng virus khác cũng có thể được sử dụng để điều trị, bao gồm indinavir, saquinavir, lopinavir/ritonavir và interferon beta.
Viện Khoa học Trung Quốc đã chọn ra 30 loại thuốc để thử nghiệm, bao gồm các loại thuốc đã có, thuốc Đông y và sản phẩm tự nhiên có hoạt tính sinh học. Đây chưa phải là các loại thuốc dùng để chữa bệnh, nhưng được chọn ban đầu như các dạng thuốc “ứng viên” nhằm thử nghiệm.
Chỉ trích
Chính quyền Trung Quốc phải đối mặt với những chỉ trích ban đầu về việc xử lý sai đối với bùng phát, bao gồm việc thiếu nguồn lực y tế, thiếu minh bạch với báo chí và kiểm duyệt phương tiện truyền thông xã hội. Vào ngày 1 tháng 1 năm 2020, cảnh sát Vũ Hán đã gọi tám người dân lên làm việc vì phát tán thông tin sai lệch (coi nhiễm trùng mới là sự tái xuất hiện của SARS) mà cuối cùng không ai bị giam giữ hay trừng phạt.
Trong hơn một tháng từ ngày 8 tháng 12 năm 2019 đến ngày 17 tháng 1 năm 2020, tất cả các trường hợp được xác nhận ở Trung Quốc đại lục đều là từ thành phố Vũ Hán, tuy nhiên, đã có những trường hợp được xác nhận ở Nhật Bản và Thái Lan. Nhiều người trên phương tiện truyền thông xã hội Trung Quốc đã bình luận về tính không hợp lý của dữ liệu và cho rằng chính quyền phải che giấu con số thực tế, với một số người gọi một cách mỉa mai là “virus yêu nước” do virus này chỉ lây nhiễm người nước ngoài chứ không lây nhiễm người đồng hương.
Một số phóng viên truyền thông Hồng Kông đã bị cảnh sát giam giữ trong hơn một giờ khi họ đang phỏng vấn tại Bệnh viện Kim Ngân Đàm Vũ Hán vào ngày 14 tháng 1. Các báo cáo cho biết cảnh sát đã đưa các phóng viên đến đồn cảnh sát, nơi cảnh sát kiểm tra tài liệu du lịch và đồ đạc của họ, sau đó yêu cầu họ xóa đoạn phim được quay trong bệnh viện trước khi thả các phóng viên ra.
Chính quyền Vũ Hán và Hồ Bắc đã bị chỉ trích vì hạ thấp mức độ nghiêm trọng của vụ dịch và phản ứng chậm hơn mức cần thiết. Caixin đổ lỗi cho Vũ Hán vì đã không triển khai “cơ chế ứng phó khẩn cấp y tế công cộng” đầu tiên cho đến ngày 24 tháng 1, thậm chí còn muộn hơn một số tỉnh và thành phố khác bên ngoài trung tâm của vụ dịch. Vào ngày 19 tháng 1, bốn ngày trước khi phong tỏa toàn thành phố, một “vạn gia yến”, nghĩa đen là “bữa tiệc của vạn gia đình”, đã được tổ chức tại Vũ Hán, với hơn 40.000 gia đình tham gia một bữa đại tiệc. Tin tức Bắc Kinh cho rằng chính quyền địa phương không nên tổ chức một lễ hội cộng đồng như vậy trong khi đang cố gắng kiểm soát ổ dịch. Nó cũng cho biết vào thời điểm các nhà báo của họ đến thăm Chợ hải sản Hoa Nam nơi mà coronavirus có khả năng bắt nguồn, hầu hết cư dân và thương nhân ở đó thậm chí không đeo khẩu trang. Các chuyên gia cho biết chính quyền “thiếu ý thức chung cơ bản” khi cho phép một bữa tiệc như vậy được tổ chức. Chu Tiên Vượng, thị trưởng Vũ Hán, sau đó đã phát biểu với Đài truyền hình trung ương Trung Quốc và tự bảo vệ rằng bữa tiệc này được tổ chức hàng năm và đó là một “hình mẫu cho sự tự lập của người dân”. Sau đó, ông tuyên bố rằng quyết định cho phép một bữa tiệc như vậy được đưa ra dựa trên thực tế là các nhà khoa học đã tin tưởng sai lầm rằng khả năng virus lây lan từ người sang người là hạn chế. Trong khi đó, vào ngày 20 tháng 1, Sở Văn hóa và Du lịch thành phố Vũ Hán đã phát 200.000 vé để tham quan miễn phí tất cả các điểm du lịch ở Vũ Hán cho công dân của mình, sau đó cơ quan này đã bị chỉ trích vì coi thường dịch bệnh. Để đáp lại những lời chỉ trích, Thị trưởng Chu Tiên Vượng đã tự bảo vệ mình bằng cách đổ lỗi cho các yêu cầu pháp lý, vì chính quyền địa phương trước tiên phải được sự chấp thuận của Bắc Kinh, nên phải trì hoãn tiết lộ thông tin về dịch bệnh.
Tác động
Dịch bệnh trùng với Tết Nguyên đán, đánh dấu một mùa lễ hội lớn cho khu vực và thời gian du lịch bận rộn nhất ở Trung Quốc. Một số sự kiện liên quan đến đám đông lớn đã bị chính quyền quốc gia và khu vực hủy bỏ, bao gồm lễ hội năm mới ở Hồng Kông, với các công ty tư nhân cũng độc lập đóng cửa các cửa hàng và điểm du lịch của họ như IKEA và Hong Kong Disneyland.
Vì Trung Quốc đại lục là một nền kinh tế lớn và là trung tâm sản xuất, sự bùng phát virus đã được coi là một mối đe dọa gây bất ổn lớn cho nền kinh tế toàn cầu. Agedit Demarais của Economist Intelligence Unit đã dự báo rằng các thị trường sẽ vẫn biến động cho đến khi một hình ảnh rõ ràng hơn xuất hiện về kết quả tiềm năng. Một số nhà phân tích đã ước tính rằng sự sụp đổ kinh tế của dịch bệnh đối với tăng trưởng toàn cầu có thể vượt qua sự bùng phát của SARS.
Trung Quốc đại lục
Ngành du lịch đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi các hạn chế du lịch và nỗi sợ lây nhiễm, bao gồm lệnh cấm đối với cả các nhóm du lịch trong nước và quốc tế. Nhiều hãng hàng không đã hủy hoặc giảm đáng kể các chuyến bay đến Trung Quốc và một số cố vấn du lịch hiện cảnh báo chống lại du lịch đến Trung Quốc. Người nước ngoài đã được nhiều quốc gia sơ tán khỏi tỉnh Vũ Hán và Hồ Bắc, bao gồm cả Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Phần lớn các trường học và đại học đã kéo dài kỳ nghỉ hàng năm đến giữa tháng 2. Các sinh viên nước ngoài theo học tại các trường đại học Trung Quốc đã trở về nước vì lo sợ bị lây nhiễm – những trường hợp đầu tiên được báo cáo từ Nepal và Kerala, một bang miền nam Ấn Độ, đều là những sinh viên đã trở về nước.
Hồng Kông
Hồng Kông đã hồi phục sau các cuộc biểu tình quy mô lớn cho thấy lượng khách du lịch từ Trung Quốc đại lục giảm mạnh trong khoảng thời gian 8 tháng. Tuy nhiên, dịch virus đã đặt ra nghi ngờ về khả năng của ngành du lịch chịu được thời kỳ suy thoái kéo dài. Sự sụt giảm lượng khách đến từ các nước thứ ba kiên cường hơn trong những tháng trước cũng đã được trích dẫn là một mối quan tâm. Thành phố đã suy thoái và Moody đã hạ mức xếp hạng tín dụng của thành phố, đồng thời tuyên bố rằng chính phủ đã không đáp ứng với “những lo ngại đã góp phần vào các cuộc biểu tình tiếp tục” và làm giảm sự tự chủ của hệ thống kinh tế và chính trị. từ Trung Quốc đại lục đã làm suy yếu thông tin của nó. Những ảnh hưởng kinh tế tồi tệ nhất từ vụ dịch đã được dự kiến sẽ xảy ra tại Úc, Hồng Kông và Trung Quốc.
Cũng có một sự gia tăng mới trong hoạt động phản kháng khi tình cảm thù địch chống lại Trung Quốc đại lục tăng cường vì lo ngại lây truyền virus từ Trung Quốc đại lục, với nhiều lời kêu gọi đóng cửa các cảng biên giới và cho tất cả du khách Trung Quốc đại lục bị từ chối nhập cảnh. Các sự cố đã bao gồm một số quả bom xăng được ném vào đồn cảnh sát, quả bom tự chế phát nổ trong nhà vệ sinh, và các vật thể lạ được ném lên đường ray quá cảnh giữa Hồng Kông và biên giới Trung Quốc đại lục. Các vấn đề chính trị được nêu lên bao gồm những lo ngại rằng người Trung Quốc đại lục có thể thích đến Hồng Kông để tìm kiếm sự trợ giúp y tế miễn phí (đã được chính phủ Hồng Kông giải quyết).
Kể từ khi virus bùng phát, một số lượng đáng kể các sản phẩm đã được bán ra trên toàn thành phố, bao gồm mặt nạ và các sản phẩm khử trùng (như rượu và thuốc tẩy). Một thời kỳ mua sắm hoảng loạn đang diễn ra cũng đã khiến nhiều cửa hàng bị vét sạch các sản phẩm phi y tế như nước đóng chai, rau và gạo. Chính phủ Hồng Kông đã hủy bỏ việc nhập khẩu khẩu trang khi dự trữ khẩu trang toàn cầu giảm xuống.
Nhật Bản
Nhật Bản đã sơ tán công dân khỏi tỉnh Hồ Bắc, ba người trong số họ được xác nhận bị nhiễm virut Vũ Hán và mười hai người trong số họ đã bị hiếu khách. Lần lây truyền virus nội địa đầu tiên được xác nhận vào ngày 28 tháng 1 khi một tài xế xe buýt du lịch ở tỉnh Nara bị nhiễm bệnh mặc dù chưa từng đến Trung Quốc.
Chính trị gia kinh tế Yasutoshi Nishimura cảnh báo rằng dịch virus này có thể tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế Nhật Bản do sự gián đoạn của hoạt động hậu cần và nhà máy. Các hãng hàng không Nhật Bản đã bắt đầu tạm dừng các chuyến bay đến Trung Quốc đại lục, trong khi các nhà sản xuất, bao gồm cả Toyota, đã tạm dừng tất cả các dây chuyền sản xuất của họ tại Trung Quốc đại lục. Thủ tướng Abe đã cân nhắc sử dụng các quỹ khẩn cấp để giảm thiểu tác động của dịch bệnh đối với du lịch, trong đó số công dân Trung Quốc tới Nhật chiếm 40%.
Người Trung Quốc, hoặc những người được coi là người Trung Quốc, đã báo cáo những sự phân biệt đối xử ở Nhật Bản vì người Nhật sợ lây nhiễm virus từ họ.
Đông Nam Á
Tại Malaysia, các nhà kinh tế dự đoán sự bùng phát sẽ ảnh hưởng đến GDP, dòng chảy thương mại và đầu tư của đất nước, giá cả hàng hóa và lượng khách du lịch với mức độ khác nhau. Các nhà kinh tế đã khuyên rằng sự bùng phát virus sẽ có tác động đến nền kinh tế Singapore, nhưng vẫn còn quá sớm để đưa ra một câu trả lời nhất định. Ngành du lịch được coi là “mối quan tâm trước mắt” cùng với những ảnh hưởng đối với dây chuyền sản xuất do sự gián đoạn đối với các nhà máy và hậu cần ở Trung Quốc đại lục. Tại Thái Lan, mối đe dọa về sự bùng phát của virus đối với du lịch đã khiến giá đồng baht giảm xuống mức thấp nhất trong 7 tháng.
Nam Á
Ấn Độ phụ thuộc nhiều vào thương mại trên dãy Hymalaya và sự gián đoạn ở Trung Quốc đại lục có thể ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế của Ấn Độ, đặc biệt là các ngành công nghiệp điện tử và dược phẩm, với việc đóng cửa các cảng Trung Quốc cũng ảnh hưởng đến hoạt động hậu cần của Ấn Độ. Sri Lanka đã cảnh báo về tác động ngắn hạn đối với ngành du lịch của nước này.
Hoa Kỳ
Tính đến ngày 31 tháng 1, tại Hoa Kỳ đã có bảy trường hợp được báo cáo, và không có trường hợp tử vong nào. Trong một tweet vào ngày 27 tháng 1, Tổng thống Trump đã đề nghị hỗ trợ Trung Quốc “mọi giúp đỡ nào nếu cần thiết”, viết rằng các chuyên gia Mỹ là “phi thường”. Sự bùng phát virus đã được nhiều công ty trích dẫn trong các cuộc họp giao ban với các cổ đông, nhưng một số công ty vẫn tự tin rằng họ sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi sự gián đoạn ngắn hạn do họ tiếp xúc “hạn chế” với thị trường tiêu dùng Trung Quốc, tuy nhiên những công ty có dây chuyền sản xuất ở Đại lục Trung Quốc đang cảnh báo về khả năng tiếp xúc với tình trạng thiếu nguồn cung.
(Nguồn: Wikipedia)
Tên chính thức của bệnh do virus corona mới là Covid-19, có văcxin sau 18 tháng
Theo đó, “co” trong tên gọi mới là viết tắt của corona, “vi” viết tắt của virus và “d” viết tắt của từ disease (bệnh). Trước đó, WHO tạm gọi chủng virus corona mới là 2019-nCoV.
Ông Tedros cho biết những tên gọi khác có thể không chính xác. Tên gọi mới nhằm tránh liên hệ đến vị trí địa lý cụ thể, nhóm động vật hoặc người, và tránh tạo sự kỳ thị.
Ngoài ra, WHO cũng cho biết văcxin ngừa Covid-19 sẽ sẵn sàng trong 18 tháng nữa. “Chúng tôi đang làm mọi thứ với mọi vũ khí có thể” – ông Tedros nói.
“Nếu thế giới không tỉnh ngộ và coi chủng virus mới như kẻ thù số một của người dân, tôi không nghĩ chúng ta sẽ rút ra bài học… Chúng ta vẫn đang trong chiến lược ngăn chặn và không được để virus có kẽ hở để lây truyền tại chỗ” – ông Tedros nói.
Trước đó, WHO đã hối thúc các nước chia sẻ dữ liệu nhằm thúc đẩy nghiên cứu về bệnh viêm phổi gây ra bởi chủng virus corona mới.
“Điều mấu chốt là sự đoàn kết, đặc biệt liên quan tới việc chia sẻ mẫu phẩm và chuỗi virus. Để chiến thắng dịch bệnh này, chúng ta cần cởi mở và chia sẻ tuân theo nguyên tắc bình đẳng và công bằng”, Hãng tin AFP ngày 11-2 dẫn lời Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nói.
(Nguồn: tuoitre.vn/ten-chinh-thuc-cua-benh-do-virus-corona-moi-la-covid-19-co-vacxin-sau-18-thang-20200211230846818.htm)
WHO giải đáp 9 tin đồn “hoang đường” về dịch COVID-19
1. Virus nCoV không thể lây lan ở những vùng có khí hậu nóng ẩm?
WHO: Nhiều bằng chứng cho thấy virus gây ra dịch COVID-19 có thể lây truyền ở TẤT CẢ CÁC VÙNG, bao gồm cả những khu vực có thời tiết nóng và ẩm. Dù bạn ở nơi có khí hậu như thế nào, bạn đều nên áp dụng các biện pháp phòng chống dịch.
Cách tốt nhất để bảo vệ bản thân trước COVID-19 là thường xuyên rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước. Bằng cách này, bạn có thể loại bỏ virus có thể ở trên tay và tránh lây nhiễm khi chạm tay vào mắt, miệng và mũi.
2. Thời tiết lạnh và tuyết có thể giết chết coronavirus mới?
WHO: Không có lý do để tin rằng thời tiết lạnh có thể giết chết coronavirus mới hoặc virus gây ra các bệnh khác. Cách hiệu quả nhất để bảo vệ bạn trước coronavirus mới là thường xuyên làm sạch tay bằng dung dịch rửa tay có cồn hoặc xà phòng.
3. Tắm nước nóng ngăn ngừa được coronavirus mới?
WHO: Tắm nước nóng sẽ không thể giúp bạn phòng ngừa COVID-19 . Cách tốt nhất để bảo vệ bạn trước COVID-19 là thường xuyên rửa tay đúng cách. Bằng cách này, bạn có thể loại bỏ virus có thể ở trên tay và tránh lây nhiễm khi chạm tay vào mắt, miệng và mũi.
4. Coronavirus mới có thể lây truyền qua muỗi đốt?
WHO: Cho đến nay vẫn chưa có thông tin cũng như bằng chứng nào cho thấy coronavirus mới có thể truyền qua muỗi. Chủng coronavirus mới là một loại virus gây bệnh đường hô hấp, lây lan chủ yếu qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc qua nước mũi người bệnh.
Để bảo vệ bản thân, bạn hãy làm sạch tay bằng cách thường xuyên rửa tay bằng dung dịch rửa tay có cồn hoặc rửa tay bằng xà phòng và nước. Ngoài ra, cần tránh tiếp xúc gần với bất cứ ai đang ho và hắt hơi.
5. Máy sấy tay có hiệu quả trong việc tiêu diệt coronavirus mới không?
WHO: Không. Máy sấy tay không hiệu quả trong việc tiêu diệt virus nCoV. Để bảo vệ bản thân, bạn hãy làm sạch tay bằng dung dịch rửa tay có cồn hoặc rửa tay bằng xà phòng. Sau khi tay của bạn được làm sạch, hãy lau khô chúng bằng khăn giấy hoặc máy sấy ấm.
6. Phun rượu hoặc clo lên khắp cơ thể có thể tiêu diệt coronavirus mới?
WHO: Không. Xịt rượu hoặc clo lên khắp cơ thể bạn sẽ không diệt được virus đã xâm nhập vào cơ thể bạn. Ngược lại, xịt các chất như vậy có thể gây hại cho quần áo hoặc mắt, miệng…
Dù rượu và clo đều có thể hữu ích để khử trùng bề mặt, nhưng chúng cần được sử dụng theo các khuyến nghị thích hợp.
7. Vắc-xin chống viêm phổi có bảo vệ bạn chống lại coronavirus mới?
WHO: Không. Vắc-xin chống viêm phổi, như vắc-xin phế cầu khuẩn và vắc-xin Haemophilus cúm loại B (Hib) không thể bảo vệ chúng ta khỏi coronavirus mới.
Virus này rất mới và khác biệt đến nỗi nó cần vắc-xin riêng. Các nhà nghiên cứu đang cố gắng phát triển một loại vắc-xin chống lại 2019-nCoV và WHO đang hỗ trợ những nỗ lực của họ.
Mặc dù các loại vắc-xin chống viêm phổi không hiệu quả đối với nCoV, nhưng nó vẫn được khuyến khích để bảo vệ sức khỏe của bạn.
8. Thường xuyên rửa mũi bằng nước muối giúp ngăn ngừa nhiễm coronavirus mới?
WHO: Không có bằng chứng cho thấy việc thường xuyên rửa mũi bằng nước muối có thể bảo vệ mọi người khỏi bị nhiễm coronavirus mới.
Tuy nhiên, có một số ít bằng chứng cho thấy rằng nếu thường xuyên rửa mũi bằng nước muối, mọi người sẽ phục hồi nhanh hơn khi bị cảm lạnh thông thường. Hiện tại, thường xuyên rửa mũi vẫn chưa được chứng minh là có thể ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp.
9. Thuốc kháng sinh có thể ngăn ngừa và điều trị coronavirus mới?
WHO: Không, thuốc kháng sinh không có tác dụng chống lại virus mà chỉ có tác dụng với vi khuẩn. Trong khi đó, virus coronavirus chủng mới lại là một loại virus và do đó, chúng ta không nên sử dụng kháng sinh như một biện pháp phòng ngừa hoặc điều trị.
Tuy nhiên, nếu bạn phải nhập viện vì nhiễm nCoV, bạn vẫn có thể được dùng kháng sinh để giải quyết sự đồng nhiễm vi khuẩn.
(Nguồn: WHO)
4 yếu tố quyết định ‘giãn cách xã hội’ lâu hay mau
Tạp chí Forbes (Mỹ) gần đây ví von việc nới lỏng các biện pháp giãn cách xã hội quá sớm trong khi COVID-19 vẫn còn lây lan trong cộng đồng giống như việc tổ chức tiệc rượu và phô mai trong lúc đối phó với lũ chuột phá hoại, tạo điều kiện để “gọi mời” chúng.
Điều đó cho thấy biện pháp này ít nhất sẽ kéo dài thêm một thời gian nữa trước khi dịch bệnh thuyên giảm và được ngăn ngừa.
Theo Forbes, có 4 yếu tố giúp xác định “giãn cách xã hội” nên duy trì bao lâu:
Thứ nhất, khi có đủ miễn dịch cộng đồng.
Thứ hai, khi có văcxin hiệu quả (một cách để tạo miễn dịch cộng đồng mà không cần phần lớn dân số nhiễm virus).
Thứ ba, nếu tình trạng lây nhiễm giảm đi vào mùa hè. Người ta hi vọng virus corona chủng mới (SARS-CoV-2) có thể hoạt động giống virus cúm và nếu giảm lây nhiễm tương tự thì có thể nới lỏng biện pháp giãn cách xã hội trong các tháng mùa hè, cho phép “xả hơi” để lên kế hoạch tiếp theo.
Thứ tư là virus biến đổi. Các virus như SARS-CoV-2 có thể biến đổi và về lý thuyết, biến thể có khả năng ít tai hại hơn và có thể thay thế chủng phổ biến hiện tại. Tuy nhiên, một biến thể tồi tệ hơn cũng có thể xuất hiện.
(Nguồn: tuoitre.vn/4-yeu-to-quyet-dinh-gian-cach-xa-hoi-lau-hay-mau-20200406085736968.htm)