Poverty porn: Cần nhận thức đầy đủ

Nếu bạn tra chữ “Poverty porn” trên Google, bạn sẽ thấy hàng loạt các hình ảnh như hình thể hiện các trẻ em ở Châu Phi và Châu Á. Các hình này sẽ lưu lại trên internet lâu lắm và nó thể hiện một mặt nhỏ của sự nghèo đói.

Ảnh: Google images.

Đã qua rồi cái thời mà NGOs trên toàn cầu sử dụng những hình ảnh này đánh động thế giới và để gây quỹ cho tổ chức họ theo hình thức thương cảm, bất lực và đáng xấu hổ. Wiki cho thấy cả những tổ chức lớn toàn cầu như Oxfam và UNICEF cũng đã từng sử dụng Poverty Porn (PP) cho các chiến dịch gây quỹ của họ.

* Xem thêm: Làm từ thiện là phải nghèo? Không đâu, phải thật khang trang!

Nhưng tất cả phải dừng lại khi Công ước quốc tế về Quyền trẻ em CRC và các Công ước Quyền khác ra đời, sự nhận thức về Quyền và PP rất rõ ràng chống lại nhau. Khi đăng những hình ảnh này, NGO vô tình hay cố ý thể hiện sự bất lực của trẻ em hay nghèo đói. Nó đóng khung sự nghèo đói là do chính người nghèo chứ không thể hiện phần còn lại của xã hội.

Poverty porn chỉ thể hiện hình ảnh tiêu cực và liên quan mật thiết đến cái ăn mà bỏ quên tất cả mọi thứ xung quanh bao gồm môi trường, thể chế và quyền của mọi người… đặc biệt là trẻ em.

Xin thưa nếu nghèo đói xảy ra ở bất cứ đâu đi nữa thì lỗi là của mọi thành phần xã hội bao gồm chính phủ, doanh nghiệp, cộng đồng, người dân và cả tổ chức xã hội, chứ không phải lỗi người nghèo.

Một điểm đặc biệt quan trọng nữa là hình ảnh Poverty porn thể hiện không mang đến hy vọng và nâng cao vị thế của cộng đồng, nó xem các nhà tài trợ như vị Thánh cứu rỗi thế giới này. Nó mang thông điệp Xin – Cho mà thế giới loại bỏ từ mấy chục năm nay.

Lý thuyết chút để các anh chị em nhận ra Poverty porn là gì, giờ quay lại các hoạt động từ thiện của chúng ta nên làm gì để thể hiện trực quan nhất công việc của các tổ chức đang làm mà tránh việc thể hiện PP. Xin thưa, ta nên suy nghĩ về sứ mệnh tổ chức, truyền thông sứ mệnh ấy gắn với cộng đồng như thế nào và ta muốn giải quyết vấn đề gì của xã hội. Đây là khái niệm thuần tuý của Phát triển cộng đồng mà dân học hay thực hành Công tác xã hội phải nằm lòng.

Giờ thì UNICEF đưa vào khéo léo sử dụng chữ Phát triển bền vững nghe cho kêu và phù hợp với nhiều bên liên quan như Chính phủ và Doanh nghiệp thôi, chứ dân làm xã hội đọc là nhận ra ngay họ đã làm cả mấy chục năm nay rồi chứ có gì mà mới mẻ đâu mà anh UNICEF kêu gọi cho toàn cầu.

Sơn Phạm (chuyên gia hoạt động xã hội tại LIN Center)